Âme-Muse-Bouche: 2019

„ODCIEŃ NA PALECIE BARW”

Marki, 25.04.19

Tytuł spotkania „Odcień na palecie barw” odnosi się raczej do malarstwa niż do poezji. Tak więc chciałabym od razu wyjaśnić, dlaczego wybrałam ten tytuł. Jest to bowiem odniesienie do moich dwóch ostatnich publikacji, na których się dzisiaj skupimy.

Na początku powiem kilka słów o malarstwie.

Malarstwo odgrywa ogromną rolę w moim życiu. Od dzieciństwa obcuję z obrazami dzięki mojej Mamie, Zofii Chojnowskiej. Jest ona malarką i ikonopisarką. To jej zadedykowałam mój ostatni zbiór wierszy i esejów pt.: „Odcień”.

Jako, że do tej pory talentu malarskiego w sobie nie odkryłam, postanowiłam tworzyć obrazy inną drogą. Obrazy z koralików, które przyniosłam na nasze spotkanie, są efektem wielu godzin ciężkiej pracy. Każdy koralik musi być nanizany z osobna na żyłkę, a poźniej jest wszyty w tło z materiału. Jest to żmudna praca, wymaga wiele cierpliwości, lecz daje dużo satysfakcji. Kolory mienią się na różne sposoby w zależności od pory dnia czy rodzaju światła.

Teraz wróćmy do poezji.

Moje wiersze staram się pisać tak, aby czytelnik miał możliwość zobaczyć obraz w swej wyobraźni. Staram się również nawiązać do kolorów, które odpowiadają różnym stanom duszy i odwołują się do odmiennych emocji.

Program dzisiejszego wieczoru jest podzielony na trzy kolory: niebieski, czerwony oraz żółty. Będzie to wędrówka od stanu smutnego, pogrążenia w ciemności. Następnie miłość i szczęście odnalezione w świecie wyobraźni pozwoli nam na dotarcie do światłości i natchnienia.

Część niebieska:

Pustka

Pustka

Jest niczym echo

Odbijające myśli.

Istnieje w nas

Głuche

Poczucie nicości,

Mierności, które

Staramy się

Zagłuszyć zajęciami.

A jednak -

Nieustannie

Bez przerwy

Systematycznie

Wraca ona

Do nas

W tym kolejnym

Stuleciu samotności.

Co będzie?

Jak to będzie

nie oglądać tej zielonej trawy,

z której można gwizdać

układając ją pomiędzy kciuki?

Jak to będzie

nie czuć ciepłego wiatru na skórze,

albo wiosennych promieni słońca

tulących czoło?

Jak to będzie

nie słyszeć tych ptaków,

które radośnie oznajmiają

nowy czas?

Jak to będzie

już tu nie być?

W toni

Nos i usta mam nad powierzchnią,

ale cała tonę w smutku.

Wyciągam do Ciebie dłoń mój Panie,

a Ty jak Piotra chwytasz mnie za całe ramię.

Tylko wiara ratuje

w sytuacji bez wyjścia.

Gdybym Tobie nie zaufała,

już dawno rozpacz

pociągnęłaby mnie na dno.

Tak Jezu,

ufam Tobie.

Latorośle

Siostrzenicom i bratankom

- Co słychać?

- Nic. Smutno, bo ciebie nie ma.

U mnie też pusto i głucho.

Jak wyjeżdżałam ta rybka tak mocno wtuliła się we mnie.

Latorośle wasze pną się w strasznym tempie.

Tyle z ich życia jeszcze przegapię.

Oby o mnie pamiętały jak tylko dorosną, może do nas przyjadą.

W końcu fajnie jest u ciotki i wujka.

Drzwi zawsze stoją szerokim otworem,

jak z Düsseldorfu do Warszawy.

Może jeszcze nadrobimy

stracony czas.

Zaraz za ścianą

- Jak dzwonisz, to przecież jesteś tu. Słyszę cię tak, jakbyś była zaraz za ścianą.

Wczorajsze słowa mojej Mamy, które właśnie przetłumaczyłam mężowi znów wywołały lawinę łez. Po ośmiu latach mieszkania w Niemczech nadal tęsknię. Nie jest to już na szczęście głęboka rozpacz, tak jak było to w pierwszych trzech – czterech latach. Dlaczego jednak owe słowa tak bardzo mnie wzruszają? Otóż nie jestem w pokoju obok, nie jestem zaraz za ścianą. Jestem w innym kraju i nie uczestniczę w życiu codziennym mojej rodziny i przyjaciół. To właśnie w czwartym roku po przeprowadzce doszła do mnie ta uderzająca świadomość. Myśl, że nie mieszkam już w Polsce, że żyję na emigracji była czymś niezrozumiałym, nie-moim doświadczeniem, nie-moim pomysłem na życie. A jednak tak było i jest nadal.

Na emigracji nie żyję z własnego wyboru. Los mnie tu zaprowadził ze względu na wiele czynników, głównie zdrowotnych z uwagi na chorobę męża. Do dziś nie mogę pogodzić się z tutejszym sposobem myślenia o sprawach duchowych, właściwie o jego braku. Niestety, tu nie obowiązuje nawet kiedy trwoga, to do Boga. Choroba, śmierć czy odwrotnie – szczęście, pieniądze nie prowadzą w żaden sposób do zbliżenia się do naszego Stworzyciela. Boże Narodzenie świętuje się już pod koniec sierpnia (!) – oczywiście w czysto komercyjnym wymiarze – wystawiając słodkie świąteczne specjały do sprzedaży w supermarketach. A gdzie jest Nowonarodzony w tym materialnym szaleństwie? Gdzie mowa o miłości Jezusa? Tu najczęściej spotykam się z niezadowoleniem z życia, mimo widocznego dostatku.

Byłabym jednak niesprawiedliwa mówiąc, że Niemcy są niewierzący. Wszak chodzę między innymi do tutejszego kościoła, który w niedzielne poranne Msze św. jest na ponad połowę zapełniony. Przychodzą rodziny z małymi dziećmi, które czytają modlitwy. Później, zapraszane do ołtarza, trzymają się za ręce i odmawiają Ojcze Nasz. Cieszy to ogromnie oczy, jak i serce.

Kilka lat temu zwiedzałam Kretę. Napotkana wówczas polska sprzedawczyni mieszkająca od 25 lat w Grecji na pytanie, czy tęskni za ojczyzną, odpowiedziała:

- Nawet już o tym nie myślę.

Spojrzałam na nią ze smutkiem przyznając, że ja z kolei bardzo tęsknię.

- Wie Pani, mówi się, że po trzech latach człowiek już w ogóle nie tęskni. Gdzie Pani mieszka?

Na moją odpowiedź zareagowała ze śmiechem:

- O, to na pewno Pani z dziesięć lat weźmie.

Słowa te ciągle tkwią w mojej pamięci. Czy prawdą jest to, że minąć muszą jeszcze dwa lata i tęsknota za krajem, rodziną, językiem zaniknie?

Innym razem, będąc w domu w Markach, mój Tata na pytanie za czym tęsknił jak był w Ameryce – oczywiście poza rodziną – po chwili ciszy odpowiedział:

- Za brzozami

Jest to piękny obraz tęsknoty za polskim pejzażem i oddaje coś tak trudnego do zdefiniowania. Poczucie to tkwi głęboko w każdym, kto z różnych powodów opuścił kraj. Ojczyzna wszak jest jak zdrowie, ile ją trzeba cenić, ten tylko się dowie, kto ją stracił. Słowa Poety znane już ze szkolnych czasów nadal są bardzo aktualne.

Część czerwona:

Wiosną

Różowe niebo, różowa magnolia.

Dzień, jakby nigdy zimy nie było.

Słońce tak jasne, jakby świat

nigdy ciemności nie poznał.

Śpiew ptaków, bzyczenie owadów

i to coś w powietrzu,

co przyprawia o zawrót głowy.

Ziemia wiosną oddycha.

Już zaraz do drzwi zapuka Zbawiciel.

Znów – na szczęście – zostaniemy uratowani.

Przed snem

Dziękuję Panie za małą wiarę,

co jednak góry przenosi.

Za wielką miłość,

taką na co dzień.

Za wspaniałe życie,

w którym cuda się dzieją.

Dziękuję za wszystko, co mi dajesz,

za wszystkich, którymi mnie otaczasz.

Bądź przy mnie zawsze

nawet wtedy, kiedy ja się oddalam.

Wiedz, że mimo to serce

ku Tobie się rwie

i dla Ciebie płonie.

Miłość

Najbezpieczniejszy

zakątek na ziemi

- tu, w ramionach.

Kurczowe trzymanie

ręka w rękę.

Splecione warkoczem

dwa oddechy.

Kropla światła

w spojrzeniach.

Serca w serce bicie.

Ust zamknięcie

kluczem pocałunku.

Dywan z mchu

Piotrowi

Gdybym mogła zbudować dom,

to powstałby

na planie ośmiokąta

na nieznacznym wzniesieniu.

Na fundamencie rozłożyłabym

dywan z kwiatów i mchu,

a zamiast ścian

byłyby tylko szyby, aż po sklepienie.

Z tej perspektywy oglądałabym

cudowne spektakle na ziemi i niebie.

Nie, nie potrzebowałabym

kina, telewizji, komputera, telefonu.

Przez liczne otwory wentylacyjne

słuchałabym śpiewu ptaków,

szumu drzew z pobliskiego lasu

i patrzyłabym niezakłóconym spojrzeniem na świat.

Mech łaskotałby mnie w stopy,

a chmury, liście kołyszące się na wietrze

i fruwające ptaki – to wszystko

przeglądałoby się w moich oczach.

Chyba dobrze,

że nie jestem architektem,

gdyż plan budowli mojej

jest na wodzie pisany.

ESEJ BEZ LITERY „A” - fragmenty

Coś w nicości lub o miłości

To dziwnie brzmiące słowo rozpłynęło się w powietrzu. Grzegorz skłonił się ku ziemi. Westchnął i usidlił swe myśli w kępce mchu. Pomimo wszystko w głowie pełnej wspomnień – pusto.

Położył się więc i zerknął w głąb łąki – tu fioletowe lilije. Wyżej, gdzie wzrok nie sięgnął – nieboskłon pełen kolorowych obłoków. Człowiek ów uplótł kwieciste dłonie przy czole. Poczuł wędrujące mrówki po brzuchu.

Zdrzemnął się i śnił o bukiecie róż, który ukłuł go w kciuk. Stęknął, czerwony kolor zmącił mu myśli. Przeźroczyste ręce popłynęły życiem, obróciło się powietrze. Szumiący ból nie pozwolił rozpłynąć się wspomnieniom. (...)

Grzegorz wyczuł pod sobą korzeń. Dotknął ziemi i wykrył bolec ostry niczym kolec. Pocieszył się, że już kiedyś powinien się był obudzić wcześniej. Dotknął go grubym kciukiem i odwrócił się. Wzdłuż łąki leżące rude klocki, tu też zboże. Słoneczniki rozłożyście chyliły się ku słońcu. Pszczoły obciążone pyłem roiły się wbrew mocniejszej bryzie.

Znikome oczy wlepione w cel przywiódł uśmiech – opylić roślinę by rozmnożyć piękno niczym dobro wbrew cierpieniu. Wieść życie bez bólu, mieć to co się chce – truizmy zmienione w ogólniki ciągle nużące go w jego zwykłej codzienności dziś wystąpiły w pełni swej mocy. O co tu chodzi? Chytrzył jedynie ulgi w drzemce w nieledwie bezchmurny dzień. (...) Mimo złych przeczuć Grzegorz wyciągnął nogi i wygiął łokieć. Bujnął się i ledwie przez chwilę poczuł mleko pod językiem. Spokój od rodziców oczekujących dzieci powinien go uczulić przed popełnieniem ich błędów.

Ze złości wbrew sobie gwizdnął – z pobliskiego boru dobiegło echo. Orzeźwiło to go niczym prysznic, bo bił się z odosobnieniem. Iść, skoro świt po nocnej nicości, czyli jeździć między porą kolejnych porządków. Mieć ufność w siłę kolei losu to pójść po swoje szczęście. Powinno się wiedzieć, gdzie oko, ucho i nos – wtedy podniebne receptory powiodą ku pomyślności. Promienności wczesnej bryzy ukoiły jego smutki.

Część żółta:

Pamiątka z plaży

– Popatrz na ten kamyk –

gładka kapka wszechświata

lśniąca nieskończonością gwiazd

na skalistym tle,

pyle kosmosu.

– Nigdy czegoś takiego nie widziałam –

tej galaktyki wielkości dwóch kciuków,

która na promienie słońca

reaguje jak zapalona lampa

iskrami złota.